معرفی بره موم

تاریخچه بره موم

پزشک یونانی دیسکوریدس(Discorides)عقیده داشت بره موم از گیاه Styrx بدست می آید.او بیان کرده:ماده ای زرد رنگ و چسبنده که دارای رایحه ای خوش می باشداز این گیاه خارج و به راحتی پخش می شود.این ماده شدیدا جاذب و گرم است و برای خارج کردن تیغ یا خرده چوب مناسب است.ایرانیان هم از فواید بره موم اطلاع داشتند.ابوعلی سینا در مورد دو نوع موم سفید و سیاه صحبت کرده است.او بیان داشت که بوی قوی موم سیاه(بره موم)موجب عطسه می شود و می تواند میخچه را از بین ببرد.

گرجستان خاستگاه بره موم های تولید شده توسط زنبورعسل نژاد قفقازی می باشد.در کتاب دارو سازی کارابینی(The Carbadini)که در قرن سیزدهم میلادی نوشته شده است،نویسنده به اثر مفید بره موم در جلوگیری از پوسیدگی دندان اشاره می کند.

امروزه مشخص شده است که زنبورعسل بره موم را از چندین گیاه مختلف جمع آوری می کند.در برزیل که عمده ترین تولید کننده بره موم در دنیا می باشد،نوع بره موم سبز اصلی ترین نوع آن است که از گیاه Baccharis بدست می آید.

نقش بره موم در کندو

بره موم ماده خمیری چسبناکی از جنس رزین و صمغ است که زنبورهای عسل از درختان و گیاهان دیگر جمع آوری کرده و به کندو می آورند.در واقع مصرف اصلی بره موم برای حفظ سلامت کلنی و ضدعفونی کردن فضای کلنی نسبت به آلودگی های محیطی و عوامل خارجی می باشد.با افزایش سلامتی زنبور و کلنی،توانایی زنبورها برای مقابله با عوامل بیماریزا بیشتر می شود.

از بین تمامی نژاد های زنبورعسل،نژاد قفقازی زنبورعسل معمولی(Apis mellifera caucasica)بیشترین تولید بره موم را دارد،درحالی که گونه های زنبورعسل کوچک(Apis florea)و زنبورعسل شرقی(Apis cenana)تولید بره موم نمی کنند.زنبور های بدون نیش استوایی نیز بره موم تولید و آن را با موم مخلوط می کنند.

طبق تحقیقات تنها زنبوران کارگری که سن آنها زیر 15 روز باشد توانایی جمع آوری بره موم را دارند.زنبورها بره موم را در ساعات گرم روز،زمانی که صمغ گیاهان نرم و روان است جمع آوری می کنند.صمغ،عمدتا از جوانه ها جمع آوری شده و به همان صورت که گرده حمل می شود،توسط پاهای عقبی زنبور وارد کنرو می گردد.

مهم ترین گیاهانی که زنبور عسل از آن ها بره موم جمع آوری می کند عبارتند از:

صنوبر، نارون، توسکا، فندوق و بید

رنگ این ماده جامد خمیری قهوه ای متمایل به سبز تا قهوه ای متمایل به قرمز است. بره موم به منظور کوچک نمودن دریچه پرواز، محکم نمودن قاب ها به یکدیگر و ضد عفونی کردن حجرات و مومیایی کردن حشرات بزرگ و حیواناتی که وارد کندو شده اند جهت جلوگیری از آلودگی و … در کندو به کار می رود.

یکی از شناخته شده ترین خواص بره موم فعالیت ضد باکتریایی آن است. در این مورد بسیاری از آزمایشات علمی با انواع باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و سایر ارگانیسم ها به عمل آمده است.

زنبور ها، از بره موم برای عایق کردن بدنه کندو و همچنین همواره با موم، برای افزایش مقاومت حجره ها استفاده می کنند.در صورت ورود عامل خارجی مثل موش،حلزون یا هر موجود دیگری به کندو،آن را کشته و سپس با بره موم مومیایی و از کندو خارج می کنند.بره موم خاصیت باکتری کشی و قارچ کشی فوق العاده دارند که می تواند محیطی ضدعفونی و عاری از آلودگی در کمدو بوجود بیاورد.همچنین زنبور ها با بره موم،محل ورود و خروج کندو را بصورت ایست بازرسی قرار می دهند تا زنبورهایی که می خواهند وارد یا خارج شوند پس از تماس بدن با بره موم،کاملا ضدعفونی گردند.

کاربرد های پوستی و آرایشی امروزه متداول ترین مصارف برای بره موم و عصاره های آن می باشد و اثرات آن روی ترمیم و نو سازی بافت پوست کاملا بررسی گریده است. همراه با خواص باکتری کشی و قارچ کشی آن فوائد بسیاری در کاربرد های مختلف در موارد آرایشی فراهم می آورد که عبارتند از:

🔴 ضد شوره سر

🔴 ضد چروکیدگی پوست

🔴 حالت دهنده مو

🔴 مقوی

🔴 محافظت کننده و ضد اکسید کنندگی

اکثر بررسی های علمی در مورد خواص درمانی بره موم در کشور های اروپای شرقی، روسیه و چین انجام شده است که شامل مراقبت از دندان ،بیماری های پوستی (ترمیم بافت زخم ها، اگزما، التیام زخم به ویژه زخم های سوختگی، ناخوشی قارچی)، بیماری های عفونی غشا و مخاط و زخم ها، بهبود سیستم ایمنی بدن، دستگاه هاضمه، حفاظت از کبد و … می باشد. ( استفاده از این ماده جهت درمان بایستی تحت نظر پزشک معالج انجام گیرد).

به طور کلی برای دسترسی به مواد موثر بره موم، استفاده از آن به صورت عصاره الکلی یا روغنی خیلی مناسب تر می باشد. بره موم خریداری شده بایستی فاقد هرگونه سموم شیمیایی مورد استفاده توسط زنبورداران جهت مبارزه با آفات کندو باشد. بره موم نباید از مناطق آلوده شهری و صنعتی یا مناطقی که آلوده به سموم مورد استفاده در کشاورزی است جمع آوری و خریداری شود.

تیم زنبورداری شهنای افتخار دارد که عصاره با کیفیت بره موم به روش های اتانولی و روغنی به شما هم وطنان عزیز عرضه می دارد. (روغن پایه استفاده شده در عصاره روغنی، روغن زیتون اعلی می باشد)

خواص دارویی و درمانی بره موم

اثرات ضد قارچی بره موم

بره موم یکی از بهترین ترکیبات ضدقارچی می باشد که اثر روی بیش از 40 سویه از مخمر ها و قارچ ها تایید شده است.بره موم جمع آوری شده توسط زنبورعسل نژاد قفقاز اثر قارچ کشی بیشتری نسبت به نژاد های آناتولیکا و کارنیکا دارد.

اثرات ضد ویروسی بره موم

علاوه بر اثرات ضدقارچی،یره موم با جلوگیری از تکثیر ویروس ها،اثرات ضد ویروسی دارد.بیشترین اثر ویروس کشی،از بره موم سبز برزیلی گزارش شده است.

اثرات ضد انگلی بره موم

بره موم می تواند تعداد زیادی از انگل های انسانی و جانوری را کنترل کند.یره موم دارای ترکیباتی بر ضد انگل های روده ای می باشد.

خواص ضد توموری بره موم

اثرات ضد توموری بره موم با اثر حفاظت شیمیایی این ماده در جلوگیری از تکثیر DNA سلول های سرطانی که منجر به مرگ سلول های سرطانی(آپوپتوزیس)می شود،مورد بررسی قرار گرفته است.همزمان بره موم با القای تولید لنفوسیت های Tو B و همچنین سلول های NK می تواند منجر به تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدندر برابر تومورهای سرطانی شود.

کاربرد بره موم در دندانپزشکی

استفاده از بره موم در زمینه دندانپزشکی یکی از موفق ترین تجربیات مصرف این محصول زنبورعسل در کشورهای مختلف بوده،که همچنان درحال توسعه است.بره موم در علوم مختلف دهان و دندان نظیر:بهداشت دهان،بیماری های لثه و مخاط دهانی،جراحی های دهانی،ناهماهنگی دندان ها،ترمیم دندان،بیماری های حفره دهانی و دندان های مصنوعی کاربرد های فراوانی دارد.

اثرات تعدیل سیستم ایمنی بره موم

خواص تعدیل سیستم ایمنی بره موم در سال 2007 توسط فورسین(Sforcin)مورد بررسی قرار گرفت.تمام انواع بره موم خاصیت تعدیل ایمنی دارد،ولی ماده فعال بعضی از بره موم ها بسته به نوع گیه و منطقه جغرافیایی می تواند متفاوت با سایرین باشد.

بره موم و بهداشت دهان

بره موم با ممانعت از رشد باکتری،قارچ و ویروس های دهان کاربرد های فراوانی در درمان بیماری های دهان و دندان دارد.این ترکیب مفید زنبورعسل همچنین در درمان بیماری هایی نظیر شکل گیری پلاک های دندانی،زخم های دهان،برفک و تورم مخاط دهانی،پیوره لثه،ورم لثه،حساسیت و پوسیدگی دندان و همچنین قارچ کاندیدا در افرادی که دندان مصنوعی می گذارند،کاربرد های فراوانی دارد.

بوی بد دهان از دیگر مواردی است که ارتباط نزدیکی با با بهداشت میکروفلور دهان دارد.ترکیبات ثانویه تولید شده توسط میکروارگانیسم های موجود در حفره دهانی باعث ایجاد بوی بد دهان می شوند.باکتری هایی نظیر Prevotella intermedia،Porphyromonas endodontalis و جنس Eubacterium از عوامل ایجاد کننده بوی بد دهان می باشند.در پژوهش هایی که روی بره موم انجام شد،مشخص شد این ترکیب با کنترل باکتری های عامل بوی دهان،باعث از بین رفتن بوی بد دهان می شود.

اصلاح دندان های نامرتب

در مواردی که آرواره ها توانایی لازم برای دربر گرفتن دندان ها را ندارد،استفاده از ابزار های دندانپزشکی برای گسترش فضای آرواره و مرتب شدن دندان ها ضروری است.محلول بره موم با تحریک سلول های تولید کننده استخوان آرواره،موجب افزایش توانایی و فضای آرواره برای قرار گرفتن دندان ها در هنگام فرآیند آرواره سازی در کنار استفاده از ابزار های دندانپزشکی می شود.در بعضی موارد تغییر شکل شکاف کام با مصرف بره موم،با سرعت بیشتری انجام می شود.

بره موم و بیماری های روده و معده

بخش زیادی از بیماری های مربوط به روده و معده توسط بره موم قابل پیشگیری یا درمان است.بره موم به عنوان یکی از قوی ترین کنترل کنندگان باکتری Helicobacter pylori ، عامل خم و ورم معده و اثنی عشر مطرح می باشد که به تنهایی یا به همراه آنتی بیوتیک ها می تواند زخم معده را درمان کند.بطور کلی بره موم بدلیل توانایی در کاهش التهاب و از بین بردن میکروب ها،بعنوان عامل پیشگیری از بیماری های باکتریایی نظیر زخم معده و زخم اثنی عشر،استفاده می شود.

نقش بره موم در درمان بیماری های چشم

چندین مطالعه بالینی روی اثرات بره موم بر بیماری های چشمی انجام شده است.التهاب قرنیه و التهاب پلک از جمله این بیماری ها می باشد.بدین منظور از محلول آبی 0.3-1% بره موم استفاده می شود.تیکونوف(Tichonov)،ترکیبی از بره موم را برای درمان بیماری های چشمی فرموله کرد.

کاربرد بره موم در کشاورزی

مصرف مستقیم بره موم موجب افزایش وزن دانه و زادآوری بیشتر جانوران می شود.مصرف 10 میلی گرم بره موم 1-10% در شیر و خوراندن آن به دام موجب افزایش تولید مثل دام،افزایش کیفیت گوشت و افزایش نرخ تخم گذاری مرغ می شود.

از دیگر موارد مصرف بره موم در کشاورزی کی توان به موارد زیر اشاره کرد:

🌿کنترل بیماری پوسیدگی سفید سیر و پیاز(White rot disease of onions)
🌿ضد ویروس های آلوده کننده سیب زمینی
🌿جلوگیری از رشد قارچ آسپرژیلوس(عامل پوسیدگی میوه)
🌿بعنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی جهت افزایش مدت نگهداری روغن های گیاهی،روغن های حیوانی و گوشت
🌿ضدبیماری پوسیدگی سویا و آفتابگردان
🌿جلوگیری از جوانه زنی و تقسیم سلولی بذور علف هرز
🌿بعنوان قارچ کش پیش و پس از برداشت محصولات انبار شده
🌿افزایش تغذیه دام نسبت به سایر مواد افزودنی مشابه

تماس بره موم و تورم پوست

در سال 2010،طی پژ<هشی که روی 2828 انسان سالم از نظر پوستی در انگلیس انجام شد،تنها 1.9 درصد از افراد در تماس با بره موم از خود حساسیت پوستی نشان دادند.همچنین در پرسشنامه ای که در آلمان توسط 1051 زنبوردار پر شد،3.6 درصد از آنها اعلام کردند که به بره موم حساسیت پوستی دارند.بنةر می رسد افرادی که بطور مداوم با بره موم تماس داشته اند،بیشتر از خود حساسیت نشان می دهند.

عدم سمیت بره موم

طی پژوهشی که روی اثر سمی بره موم بر جانوران توسط بورداک انجام شد،مشخص شد مصرف 4000 میلی گرم بر کیلوگرم در روز از این ماده،هیچ اثر منفی روی موجودات ندارد.همچنین دز بی اثر(NOEL)این ماده 1400 میلی گرم بر کیلوگرم در روز می باشد.این اطلاعات نشان می دهد که مقدار 980 میلی گرم از این ماده در روز برای یک انسان با وزن متوسط 70 کیلوگرم،بصورت مصرف مستقیم خوراکی،قابل پذیرش است.